تغییر پارادایم (paradigm shift):

کوون مراحلِ مختلفِ رشدِ علم را
به سه قسمتِ کلی و متمایز از یکدیگر تقسیم می کند :

• مرحله ی پیش از علم ( prescience ) : در این مرحله هیچ
  پارادایمی وجود ندارد و طیف گسترده ای از پیشنهادات و نظرات راجع به هر موضوعی
  وجود دارد.
• مرحله ی علمِ معمولی (normal science) :
  در این مرحله یک پارادایمِ کلی و پذیرفته شده وجود دارد.
• مرحله ی علمِ انقلابی(revolutionary science  ): در این مرحله اشکالات و
  مسایل ِپارادایمِ قبلی به حدی شدت می گیرد که که سرانجام منجر به تغییر پارادایم و
  فضای فکری و جابجایی آن با پارادایم و
  فضای فکری جدیدتری می شود. به این تغییر اصطلاحا ً تغییر پارادایم گفته می شود.

اگر بخواهیم مثالی برای « تغییر ِ پارادایم » ارائه کنیم، می توان به دو مورد اشاره کرد :

1.       یک تغییر پارادایم،
زمانی رخ داد که عقیده ی مرکزیت ِ زمین جای خود را به نظریه ی حرکت ِ زمین به دور
خورشید ِ کوپرنیک داد.

2.       یک تغییر ِ پارادایم ِ دیگر زمانی رخ داد که هندسه ی
اقلیدسی جای خود را به نظریه ی نسبیت ِ انیشتین داد.

 منابع:

1-      اقتباس ازکتاب مبانی شناخت
انسان – اثر مایکل آیزنک – ترجمه ی پاد – ویرایش اول 1387- ص 42

2-      اقتباس از کتاب ِ« انگیزش و هیجان » اثر جان
مارشال ریو – ترجمه
ی یحیی سید محمدی - انتشارات ِ ویرایش صفحه ی 43 

همچنین نگاه کنید به: روش،پارادایم،انقلاب، علم، فلسفه ی علم،